Zapewnienie odpowiedniej ochrony Sygnalistom ma wpływ na zwalczanie występowania naruszeń w wielu sektorach. Bezpieczeństwo jądrowe jest jednym z obszarów, które zostały objęte przepisami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937. Działania podejmowane w ramach tego sektora mają na celu poprawę ochrony radiologicznej oraz przyczyniają się do odpowiedzialnego wykorzystywania odpadów promieniotwórczych.

Na czym polega ochrona radiologiczna?

Radioaktywność, która nie jest w odpowiedni sposób kontrolowana i chroniona, może stanowić bardzo duże zagrożenie dla człowieka. Skażenie środowiska substancjami promieniotwórczymi pochodzącymi np. z awarii reaktorów, wybuchów jądrowych lub powstałych na skutek nieprzestrzegania obowiązujących norm mogłoby doprowadzić do ogromnej katastrofy ekologicznej. Już samo skażenie produktów spożywczych może wiązać się z rakotwórczością oraz mutagennością. Zagrożenia te w znacznym stopniu dotyczą także pracowników, pracujących w zakładach, w których występuje niebezpieczeństwo skażenia promieniotwórczego, ponieważ są oni bardziej narażeni na jego szkodliwe działanie. Dlatego tak istotne jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim osobom wykonującym pracę na tak ryzykownych stanowiskach.

Ochrona radiologiczna to zbiór działań i przedsięwzięć, które zmierzają do zapobiegania narażania ludzi i środowiska na promieniowanie jonizujące lub do ograniczenia jego szkodliwego wpływu na zdrowie i życie przyszłych pokoleń. Obecnie, ochrona radiologiczna jest oparta na dwóch systemach:

• Licencjonowania i nadzoru – polega na nabywaniu, posiadaniu, użytkowaniu i usuwaniu substancji promieniotwórczych, które mogą się odbywać tylko w ściśle określonych celach i warunkach, przez osoby upoważnione.
• Ograniczania dawek – wykorzystywanie źródeł promieniowania może mieć miejsce tylko w określonych przypadkach, istotna jest w takiej sytuacji optymalizacja ochrony przed promieniowaniem oraz przestrzeganie przepisów o dawkach granicznych.

Dodatkowym działaniem w celu zapewnienia bezpieczeństwa sektora związanego z radioaktywnością i ochroną jądrową jest również zgłaszanie nieprawidłowości na wczesnym etapie ich występowania. Sygnalizowanie sytuacji niebezpiecznych w tym obszarze, które nawet w najmniejszym stopniu mogą zagrażać ludziom jest o tyle istotne, że w skrajnych przypadkach może uratować zdrowie, a nawet życie. Dzięki wejściu w życie dyrektywy o ochronie Sygnalistów, wszystkie osoby, które sygnalizują nieprawidłowości dotyczące również radioaktywności są chronione prawnie przed wszelkimi działaniami odwetowymi. Systemem, który umożliwia zgłaszanie naruszeń przez pracowników, pracujących w zakładach narażonych na promieniowanie jest Sygnalista.

‍

O których aktach prawnych dotyczących ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego wspomina dyrektywa o ochronie Sygnalistów?

Dyrektywa o ochronie Sygnalistów została stworzona, aby zabezpieczyć prawnie osoby, które w sposób pośredni lub bezpośredni są świadkami naruszeń i te nieprawidłowości chciałyby następnie zgłosić bez obaw o reperkusje. W dyrektywie z dnia 23 października 2019 roku zostały wymienione następujące akty prawne, które wspominają o ochronie radioaktywnej i bezpieczeństwie jądrowym:

• Dyrektywa ustanawiająca wspólnotowe ramy bezpieczeń­stwa jądrowego obiektów jądrowych.
• Dyrektywa określająca wymogi dotyczące ochrony zdrowia ludności w odniesieniu do substancji promieniotwórczych w wodzie przeznaczonej do spożycia przez ludzi.
• Dyrektywa ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeń­stwa w celu ochrony przed zagrożeniami wynikającymi z narażenia na działanie promieniowania jonizują­cego.
• Dyrektywa ustanawiająca ramy wspólnotowe w zakresie odpowiedzialnego i bezpiecznego gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promienio­twórczymi.
• Dyrektywa w sprawie nadzoru i kontroli nad prze­mieszczaniem odpadów promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa jądrowego.

• Dyrektywa określające maksymalne dozwolone poziomy skażenia promieniotwórczego żywności i pasz po awarii jądrowej lub w innym przypadku zdarze­nia radiacyjnego.
• Dyrektywa w sprawie przesyłania substancji radioaktywnych między Państwami Członkowskimi.

Podsumowując, sektor dotyczący radioaktywności jest prawnie regulowany ustawami, których należy bezwzględnie przestrzegać i postępować zgodnie z przewidzianymi w nich metodami. Każda sytuacja, która wykracza poza prawo i normy może mieć katastrofalne skutki zarówno dla osób, bezpośrednio pracujących w warunkach, które narażają ich na szkodliwe skutki promieniowania, jak i całego środowiska, w którym na co dzień funkcjonujemy. Wszelkie nieprawidłowości powinny być więc natychmiast sygnalizowane za pomocą wewnętrznego kanału, który został specjalnie do tego celu stworzony. Systemem do przyjmowania i obsługi zgłoszeń, w pełni zgodnym z wymogami dyrektywy oraz zapewniającym ochronę poufności tożsamości osób zgłaszających naruszenia jest Sygnalista.

‍