W związku z wejściem w życie dyrektywy o ochronie Sygnalistów z dnia 23 października 2019 roku przed pracodawcami zostały postawione wyzwania dotyczące zapewnienia Sygnalistom w organizacjach możliwości zgłaszania nieprawidłowości. Jakie są dokładnie obowiązki pracodawców na mocy wejścia w życie nowych przepisów?

Których pracodawców dotyczy dyrektywa?

Od grudnia 2021 roku Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 obejmuje instytucje publiczne, które zatrudniają powyżej 50 osób lub gminy liczące powyżej 10 tys. mieszkańców. W przypadku podmiotów prywatnych do przepisów muszą zastosować się te, które zatrudniają powyżej 250 pracowników. Co istotne, dyrektywa dotyczy również podmiotów z rynku finansowego oraz tych zajmujących się AML/CF bez względu na liczbę osób zatrudnionych oraz sektor.

Warto zaznaczyć, że na tym nie kończą się postanowienia Unii Europejskiej w zakresie ochrony Sygnalistów, ponieważ od grudnia 2023 roku również wszystkie organizacje w sektorze prywatnym, które zatrudniają od 50 do 249 pracowników będą musiały wdrożyć odpowiednie przepisy w struktury swoich działalności.

‍

Jakie są obowiązki pracodawców?

Dyrektywa o ochronie Sygnalistów przewiduje sporo nowych zobowiązań, którym podlegają pracodawcy. Należą do nich obowiązki:

‍

1. Zapewnienia bezpiecznego, skutecznego oraz zgodnego z wymogami dyrektywy o Sygnalistach kanału wewnętrznego do przyjmowania i obsługi zgłoszeń.
2. Zagwarantowanie Sygnalistom ochrony poufności ich tożsamości oraz przeciwdziałanie próbom podejmowania działań odwetowych w ich kierunku.
3. Stworzenia procedur i regulaminów, które są napisane w sposób przejrzysty i dostępne dla wszystkich pracowników.
4. Przeprowadzenia szkoleń w związku z pojawieniem się w organizacji wewnętrznego kanału do obsługi zgłoszeń i poinformowania o tym fakcie pracowników.
5. Wyznaczenia bezstronnej i niezależnej osoby, której obowiązkiem będzie weryfikacja zgłoszeń oraz podejmowanie działań zaradczych.
6. Potwierdzenia Sygnaliście przyjęcia jego zgłoszenia w terminie 7 dni od jego otrzymania.  
7. Systematycznego prowadzenia rejestru zgłoszeń według zasad, które zostały określone w dyrektywie.

‍

Jak wygląda ochrona Sygnalisty po dokonaniu zgłoszenia?  

Zgodnie z obowiązującymi przepisami dyrektywy, osoba dokonująca zgłoszenia nieprawidłowości, których była pośrednim lub bezpośrednim świadkiem nie ponosi odpowiedzialności za naruszenie obowiązku poufności, zniesławienie, naruszenie praw autorskich oraz tajemnicy przedsiębiorstwa. Warto jednak podkreślić, że zwolnienie z wyżej wymienionych przepisów prawnych przysługuje tylko osobom, które posiadały uzasadnione podstawy do dokonania zgłoszenia w celu ujawnienia nieprawidłowości.  

Dyrektywa Unii Europejskiej 2019/1937 zapewnia Sygnalistom pełną ochronę i zabezpieczenie przed działaniami odwetowymi, których mogliby dopuszczać się m.in. współpracownicy, osoby, których zgłoszenie dotyczy lub pracodawca. Do działań odwetowych należą:

‍

1. Rozwiązanie stosunku pracy z Sygnalistą.
2. Zmniejszenie wynagrodzenia.
3. Degradacja ze stanowiska.
4. Zmuszenie do wzięcia bezpłatnego urlopu.
5. Zmiana miejsca lub godzin wykonywania pracy.
6. Wstrzymanie lub usunięcie ze szkoleń.
7. Wystawienie negatywnej oceny wyników.
8. Zastosowanie środka dyscyplinarnego.
9. Odmowa ustalonego wcześniej przekształcenia umowy o pracę na czas określony w tę na czas nieokreślony.
10. Bezprawne pozbawienie wcześniej uzgodnionej premii lub nagrody pracowniczej.
11. Podejmowanie działań mobbingujących lub dyskryminujących pracownika.

‍

Co więcej, dyrektywa przewiduje zasadę domniemania, która polega na założeniu, że szkoda poniesiona przez Sygnalistę jest wynikiem podjęcia działań odwetowych. Obowiązek udowodnienia, że postępowania były przeprowadzone z uzasadnionych powodów i ich charakter nie miał nic wspólnego z odwetem, spoczywa na osobie, która podjęła działania wyrządzające tę szkodę.

‍

Podsumowując, w związku z wejściem w życie przepisów o ochronie Sygnalistów, na pracodawcach spoczywa wiele nowych obowiązków. Aby sprostać wyzwaniom i dostosować się do wytycznych, potrzebują oni skutecznego narzędzia, które będzie stanowiło wewnętrzny kanał do obsługi zgłoszeń i pomoże im w sprawnym zarządzaniu. Takim oprogramowaniem, które nie tylko jest zgodne z ustaleniami Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE), ale także zapewnia ochronę poufności tożsamości osób zgłaszających nieprawidłowości jest Sygnalista.

‍