Dnia 12 kwietnia 2022 roku Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowało nowy projekt ustawy dotyczący ochrony Sygnalistów. Jest to kolejny dokument, po tym, który wyszedł pod koniec 2021 roku, który reguluje niejasne lub wymagające poprawy kwestie. Jakie zmiany dotyczące zgłoszeń wewnętrznych oraz działań odwetowych zostały w nim zawarte?

Zmiany w kwestii zgłaszania nieprawidłowości za pomocą wewnętrznego kanału.

Zadaniem Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) jest ochrona osób, które dokonują zgłoszeń nieprawidłowości w miejscu pracy. Jednym i zarazem pierwszym z kanałów do sygnalizowania naruszeń jest ten wewnętrzny, który powinien zostać zapewniony przez pracodawcę i funkcjonować w ramach organizacji. Projekt opublikowany 12 kwietnia wprowadza szereg istotnych zmian, a część z nich dotyczy właśnie wewnętrznego systemu zgłaszania nieprawidłowości. Poniżej przedstawiamy kilka najważniejszych zapisów.

Pierwotna wersja zakładała, że ustawa dotyczy pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników. Z kolei nowy projekt wspomina o podmiotach prawnych, na rzecz, których swoją pracę wykonuje co najmniej 50 osób. Istotna tutaj jest różnica między „pracownikiem”, a „osobą”, ponieważ oznacza to, że ustawa w swoim zakresie będzie obejmować nie tylko podmioty, które zatrudniają pracowników oraz pracowników tymczasowych, ale również osoby świadczące pracę na innej podstawie niż umowa o pracę.

Pracodawcy, którzy nie podlegają pod zapis mówiący o podmiotach prawnych w sektorze prywatnym i publicznym oraz tych, które są własnością lub znajdują się pod kontrolą tych podmiotów mogą przyjąć regulamin zgłoszeń wewnętrznych na zasadzie dobrowolności.

Nowy projekt ustawy rozszerzył również katalog osób, które mogą dokonywać zgłoszeń lub publicznie ujawniać informacje o naruszeniach prawa o praktykantów, funkcjonariuszy oraz żołnierzy zawodowych.

Doprecyzowana została także kwestia konsultacji z zakładową organizacją związkową oraz przedstawicielem osób, które świadczą pracę na rzecz danego podmiotu prawnego. Według nowego projektu mają one trwać nie krócej niż 7 dni i nie dłużej niż 14 dni od dnia, w którym podmiot prawny przedstawił projekt procedury wewnętrznej.

Co istotne, w uzasadnieniu do ustawy został wymieniony sposób zgłaszania naruszeń i ma go stanowić tylko kanał elektroniczny. W związku z tym, każdy podmiot prawny objęty dyrektywą ma obowiązek zapewnienia swoim pracownikom tego typu wewnętrznego kanału do sygnalizowania nieprawidłowości.

‍

Zmiany w kwestii działań odwetowych.

Innym obszarem, który został objęty zmianami są działania odwetowe. Według nowego projektu ustawy, każda osoba zgłaszająca nieprawidłowości jest chroniona również przed próbami lub groźbami zastosowania kroków odwetowych. Rozszerzony został katalog tego typu postępowań i aktualnie do działań odwetowych zaliczyć można również dyskryminację, mobbing, spowodowanie straty finansowej, utrata dochodu oraz wyrządzenie innej szkody niematerialnej, do której należy nadszarpnięcie reputacji lub utrudnianie znalezienia pracy w danym sektorze w przyszłości.

W przypadku, gdy osoba zgłosiła naruszenie i poniosła w wyniku tego szkodę lub gdy doszło do ujawnienia publicznego niezgodnych z prawdą informacji można domagać się odszkodowania. W tym punkcie zmiana dotyczy wysokości kwoty, ponieważ jej wartość została zmieniona z nie niższej niż minimalne wynagrodzenie na kwotę w wysokości co najmniej przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, obowiązującego w dniu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.

Podsumowując, nowy projekt wprowadził kilka istotnych zmian, które obecnie są rozpatrywane. Na ten moment jeszcze nie jest jasne, czy zaproponowane regulacje prawne spotkają się z akceptacją pracodawców oraz czy wszystkie zmiany zostaną zatwierdzone. Prace legislacyjne na szczeblu rządowym wciąż trwają i możliwe jest, że ustawa ulegnie kolejnej zmianie. Obecnie, czy i kiedy tak się stanie również jest niejasne, nie zmienia to jednak faktu, ze podmioty prawne są zobowiązane do stosowania się do ogólnych założeń dyrektywy m.in. w kwestii implementacji systemu do przyjmowania i obsługi zgłoszeń. Oprogramowaniem, które spełnia wszystkie wymogi prawne dyrektywy i gwarantuje ochronę poufności tożsamości osób zgłaszających nieprawidłowości jest Sygnalista.

‍